Βλαπτικοι παράγοντες για το έμβρυο γενικά
Κατά την διάρκεια της κύησης είναι πολλοί οι εξωγενείς παράγοντες οι οποίοι μπορεί να απειλούν τόσο τη μητέρα όσο και το έμβρυο. Ορισμένοι από αυτούς, μπορεί να είναι τόσο σημαντικοί και ο κίνδυνος πρόκλησης βλάβης στη μητέρα ή στο έμβρυο εξ’ αιτίας τους , να είναι τόσο πιθανός ώστε η συγκεκριμένη κύηση να περιλαμβάνεται στις περιπτώσεις κυήσεων υψηλού κινδύνου.
Παρατίθενται ορισμένοι σημαντικοί βλαπτικοί παράγοντες και οι κίνδυνοι που απορρέουν από αυτούς.
1. Αλκοόλ
Το αλκοόλ αυξάνει αφενός τον κίνδυνο αποβολών και αφετέρου τον κίνδυνο εμφάνισης συγγενών ανωμαλιών. Υπάρχει το λεγόμενο Εμβρυϊκό Αλκοολικό Σύνδρομο (Fetal Alcohol Syndrome –FAS ), το οποίο εμφανίζεται σε περιπτώσεις κατάχρησης οινοπνεύματος, δηλαδή λήψη ποσότητας άνω των 42 γραμμαρίων καθαρού οινοπνεύματος ημερησίως . Το σύνδρομο αυτό χαρακτηρίζεται από λειτουργικές και ανατομικές ανωμαλίες διαφόρων συστημάτων του εμβρύου. Μέχρι σήμερα δεν έχει προσδιοριστεί κάποια ποσότητα οινοπνεύματος , η οποία θα μπορούσε να θεωρηθεί ασφαλής δόση για το έμβρυο, καθώς το βέβαιο είναι ότι η αιθανόλη διαπερνάει τον πλακούντα και εμφανίζεται στην κυκλοφορία της μητέρας.
2. Κάπνισμα
Το κάπνισμα έχει ενοχοποιηθεί για αύξηση των αυτομάτων αποβολών, της πρόωρης αποκόλλησης του πλακούντα, της περιγεννητικής θνησιμότητας και επιπλέον η νικοτίνη ενοχοποιείται ότι σχετίζεται και με το σύνδρομο αιφνίδιου θανάτου των βρεφών και με διαταραχές της συμπεριφοράς των παιδιών. Ο αριθμός των επιπλοκών αυξάνεται ευθέως ανάλογα με τον αριθμό των τσιγάρων, που καταναλώνονται σε ημερήσια βάση.
3. Ναρκωτικά
Η χρήση ναρκωτικών, όπως η κοκαίνη, τα παραισθησιογόνα και η μαριχουάνα είναι ιδιαίτερα βλαπτική για την εγκυμοσύνη. Τα ναρκωτικά κατά τη διάρκεια της κύησης αυξάνουν για τη μητέρα και τον κίνδυνο εμφάνισης άλλων νοσημάτων ή επιπλοκών, κυρίως λόγω της πλημμελούς φροντίδας της προσωπικής της ζωής.
Από άποψη δράσης προς το έμβρυο τα ναρκωτικά διέρχονται τον πλακούντα και ασκούν άμεση επίδραση σε αυτό. Οι περισσότερες από αυτές τις ουσίες προκαλούν αγγειοσύσπαση στα αγγεία της εμβρυοπλακουντιακής μονάδας, γεγονός που συνεπάγεται την μειωμένη προσαγωγή θρεπτικών ουσιών και οξυγόνου. Η πορεία της κύησης και του τοκετού συνήθως παρουσιάζει πλήθος επιπλοκών όπως είναι ο οξύς ή πρόωρος τοκετός, η αυτόματη αποβολή, η πρόωρη ρήξη των υμένων, η πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα, ακόμα και η ρήξη της μήτρας. Το δε έμβρυο συνήθως είναι υπολειπόμενου βάρους ενώ μετά τη γέννηση του κατά κανόνα εκδηλώνει συμπτώματα στερητικού συνδρόμου.
4.Ακτινοβολία
Οι επιπτώσεις της ακτινοβολίας στο έμβρυο εξαρτώνται απόλυτα από τη δόση, στην οποία έχει εκτεθεί η γυναίκα. Συνήθως η αιτία έκθεσης μίας εγκύου στην ακτινοβολία είναι η διενέργεια ακτινογραφιών για διαγνωστικούς λόγους. Για το λόγο αυτό πρέπει να αποφεύγονται οι ακτινοβολίες στο δεύτερο μισό του εμμηνορρυσιακού κύκλου. Η κύρια βλαπτική επίδραση της στο έμβρυο, που βρίσκεται στο στάδιο του μοριδίου ή βλαστιδίου είναι ο εμβρυϊκός θάνατος. Στην προχωρημένη κύηση η ακτινοβολία είναι συνδεδεμένη με αυξημένη εμφάνιση λευχαιμίας και καρκινογένεσης .
5. Υπέρηχοι
Οι υπέρηχοι και τα μικροκύματα θεωρείται ότι επειδή δεν προκαλούν ιονισμό των ιστών, δεν προκαλούν και μεταβολή του DNA και κατά συνέπεια δεν ενοχοποιούνται για καρκινογένεση ή μεταλλάξεις των κυττάρων.
Σωματική άσκηση ,Μυϊκός κάματος
Είναι γνωστό ότι κατά την εκτέλεση ασκήσεων η θερμοκρασία του σώματος αυξάνει με ταυτόχρονη αύξηση της καρδιακής παροχής, καθώς για να αποβληθεί η θερμοκρασία διενεργείται διαστολή των αγγείων του δέρματος. Άμεση συνέπεια είναι η μετατόπιση μεγάλου όγκου του αίματος από τα σπλάχνα και τους νεφρούς στους γραμμωτούς μύες και στο δέρμα. Η έντονη άσκηση δημιουργεί παράκαμψη της ροής του αίματος από την μήτρα με αποτέλεσμα να μειώνεται η θερμοκρασία του εμβρύου η οποία σημειωτέον κανονικά είναι κατά 1οC μεγαλύτερη της μητέρας και να μειώνεται η μεταφορά οξυγόνου, με άμεση συνέπεια την επιβάρυνση της εμβρυϊκής καρδιακής λειτουργίας. Εξάλλου η ανάπαυση έχει ευεργετικές συνέπειες στην κυκλοφορία του αίματος, στη μήτρα και τον πλακούντα.
Εγκυμοσύνη και φάρμακα γενικά
Η επίδραση των φαρμάκων στο έμβρυο ή στο νεογέννητο εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως τη δράση του φαρμάκου, τη δόση και τη διάρκεια χορήγησης του, την τάση διαφόρων φαρμάκων να αθροίζονται σε ορισμένους ιστούς του εμβρύου, όπου δρουν προκαλώντας διάφορες βλάβες, την ηλικία της κύησης κατά την οποία χορηγείται το φάρμακο, το ποσοστό συγκέντρωσης του φαρμάκου στην εμβρυϊκή κυκλοφορία.
Αντιβιοτικά
Όλα τα αντιβιοτικά διέρχονται τον πλακούντα και ενδέχεται να έχουν τοξική επίδραση στο έμβρυο και στο νεογνό. Ιδιαίτερα οι σουλφοναμίδες ασκούν πιθανώς ασθενή τερατογόνο δράση και κίνδυνο εγκατάστασης πυρηνικού ίκτερου στο έμβρυο. Σημειωτέον ότι ορισμένα αντιβιοτικά μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές και στη μητέρα, όπως οι τετρακύλινες οι οποίες ενδέχεται εάν χορηγηθούν ενδοφλεβίως να προκαλέσουν ναυτία, εμετό, ίκτερο, ολιγοουρία, οξέωση, αζωθαιμία, λιπώδη εκφύλιση του ύπατος, παγκρεατίτιδα ή και θάνατο.
Για αυτό σε κάθε περίπτωση πρέπει να δίδονται αποκλειστικά από το στόμα και σε συγκεκριμένες δόσεις. Γενικά πάντως υπάρχει η αντίληψη ότι όλα τα φάρμακα διέρχονται σε όλες τις εβδομάδες κύησης τον πλακουντιακό φραγμό ενώ σε κάθε περίπτωση είναι ανάγκη να σταθμίζεται εάν το θεραπευτικό αποτέλεσμα του εκάστοτε φαρμάκου σε σχέση με τις ενδεχόμενες βλάβες στο έμβρυο και τους κινδύνους της μητέρας, δικαιολογεί τη χορήγηση του ή όχι.
Αιματολογικές εξετάσεις κατά την εγκυμοσύνη
Β-ΧΟΡΙΑΚΗ ΓΟΝΑΔΟΤΡΟΠΙΝΗ: Μέθοδος ανίχνευσης και επαλήθευσης της εγκυμοσύνης, καθώς και προσδιορισμός της εβδομάδας της εγκυμοσύνης. Η β-χορειακή ανιχνεύει θετικά την εγκυμοσύνη από τη δέκατη ημέρα της γονιμοποίησης και μετά και η τιμή της διπλασιάζεται κάθε δυο ή τρεις ημέρες. Αν έχει προηγηθεί ένεση ( profosi, pregnyl), ίχνη της μπορεί να δώσουν ψευδώς θετικό αποτέλεσμα μέχρι και 10 μέρες μετά τη τελευταία δόση. Τιμές μεγαλύτερες των 5 mIU/ml αξιολογούνται θετικά προς εγκυμοσύνη.
ΠΡΟΓΕΣΤΕΡΟΝΗ: Η προγεστερόνη μετριέται για να διαπιστωθεί εάν τα επίπεδά της είναι ικανά να στηρίξουν την εγκυμοσύνη. Η ορμόνη αυτή είναι άκρως απαραίτητη για την ομαλή εξέλιξη της εγκυμοσύνης ειδικά στο πρώτο τρίμηνο. Η ανεπάρκειά της δημιουργεί κίνδυνο αιμορραγιών, αποβολών, και άλλων επιπλοκών. Σε περίπτωση χαμηλών επιπέδων ακολουθείται θεραπεία υποκατάστασης.
ΠΡΩΤΟ ΤΡΙΜΗΝΟ
Κατά την διάρκεια του πρώτου τριμήνου της εγκυμοσύνης ο γυναικολόγος σας θα σας συστήσει τις ακόλουθες εξετάσεις :
Γενική Αίματος, Γενική Ούρων, Ομάδα Αίματος – Rhesus, Σάκχαρο
Ουρία, Κρεατινίνη, Σίδηρο, Φερριτίνη, Ηλεκτροφόρηση Αιμοσφαιρίνης,
Έλεγχο Αντισωμάτων Τοξοπλάσμωσης, Ερυθράς και Κυτταρομεγαλοιού,
Έλεγχο Αντισωμάτων Ηπατίτιδος Τύπου Β, C, HIV 1& 2, Χλαμυδίων και Γονόρροιας.
ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΡΙΜΗΝΟ
Κατά το δεύτερο τρίμηνο συστήνεται ο Έλεγχος Χρωμοσωμικών Ανωμαλιών. Πραγματοποιείται με έναν από τους ακόλουθους τρόπους.
10η – 13η εβδομάδα PAPP-A TEST
15η – 18η εβδομάδα: ALPHA TEST, BETA TEST
για τον υπολογισμό της πιθανότητας εμφάνισης γενετικών ανωμαλιών στο έμβρυο.
TI είναι όμως ο προγεννητικός έλεγχος;
Ο προγεννητικός έλεγχος είναι ο έλεγχος που αποσκοπά στην έγκαιρη διάγνωση ορισμένων παθήσεων και συνδρόμων του εμβρύου, με σκοπό να εξασφαλιστούν όσο το δυνατό περισσότερες πληροφορίες στον Ιατρό και στους γονείς, σχετικά με την ύπαρξη νόσου, την πρόγνωση της, τις πιθανές επιπτώσεις στο έμβρυο, ώστε να αποφασίσουν για τη συνέχιση ή μη της κύησης.
Ταξινόμηση
Οι μέθοδοι προγεννητικού ελέγχου είναι είτε άμεσες, δηλαδή εφαρμόζονται στο έμβρυο, είτε έμμεσες δηλαδή εφαρμόζονται στη μητέρα, οπότε εμμέσως εξάγονται συμπεράσματα για την κατάσταση υγείας του εμβρύου.
Οι βασικές άμεσες μέθοδοι είναι η υπερηχογραφία, η αμνιοπαρακέντηση, η λήψη τροφοβλαστικού ιστού, η αιμοληψία από το έμβρυο (ομφαλιδοκέντηση, διακαρδακή, διηπατική), η βιοψία του δέρματος και των μυών του εμβρύου, η μαγνητική τομογραφία , η εμβρυοσκόπηση, αμνιοσκόπηση, καρδιοτοκογραφία,κ.α.
Οι έμμεσες βασίζονται σε ενδείξεις από το αίμα της μητέρας (εμβρυϊκά κύτταρα, ανίχνευση και ποσοτικός προσδιορισμός διαφόρων ουσιών) και από τα ούρα ( προσδιορισμός διαφόρων ουσιών).
Στο τέλος της εικοστής τέταρτης εβδομάδας γίνεται η Καμπύλη Σακχάρου. Προλαμβάνει τον κυοφόρο διαβήτη, μικρής διάρκειας διαβήτη που εμφανίζεται στο 1% – 3% των εγκύων και μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές στο έμβρυο. Αν ανιχθευθεί στα ούρα η παρουσία γλυκόζης ο ιατρός σας μπορεί να διατάξει την εξέταση νωρίτερα.
ΚΑΘ’ΟΛΗ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ της εγκυμοσύνης συστήνεται επανέλεγχος:
Σακχάρου, Σιδήρου, Γενικής Αίματος και Γενικής Ούρων.
ΕΠΙΠΛΕΟΝ στις Rhesus (-) μέλλουσες μητέρες συστήνεται να γίνεται η Έμμεσος Coombs εξέταση η οποία ελέγχει την μη ευαισθητοποίηση της μητέρας στον παράγοντα Rhesus.
