Ποια είναι η διαφορά καλής (HDL) και κακής (LDL) χοληστερίνης;

Ο ιατρός μόλις μου έδωσε την απάντηση της εξέτασης της χοληστερίνης μου. Μου είπε « η καλή χοληστερίνη είναι χαμηλή – αυτό είναι άσχημο – η κακή χοληστερίνη είναι υψηλή – αυτό είναι επίσης κακό. Χρειάζεται να ανεβάσεις τη καλή και να κατεβάσεις τη κακή».

«Τι έκανε λεει; »……..     Μπερδεμένος ; …….     Σίγουρα!!

Ο έλεγχος της χοληστερίνης αποτελείται από ένα πακέτο τεσσάρων εξετάσεων που μετράνε το ποσοστό λιπιδίων στο αίμα, τη χοληστερίνη αυτή καθ’ αυτή, τα τριγλυκερίδια και τα λεγόμενα HDL και LDL, καλή και κακή. Ο έλεγχος της χοληστερίνης απέκτησε ιδιαίτερη σημασία για τους ιατρούς από τη στιγμή που αναγνωρίστηκε, ως ένας από τους παράγοντες που συμβάλλει στην αρτηριοσκλήρυνση, μια πάθηση άγνωστη στην αρχή του αιώνα που όμως σήμερα αποτελεί τη νόσο με τη μεγαλύτερη θνησιμότητα.

Συμπτώματα

Όταν ανεβαίνει η χοληστερίνη δεν προκαλεί κάποια συγκεκριμένα συμπτώματα, οπότε δε μπορείς να καταλάβεις πότε η χοληστερίνη ανεβαίνει και πότε κατεβαίνει. Ο μόνος τρόπος ελέγχου των επιπέδων της χοληστερίνης είναι μέσω της εξέτασης του αίματος.

Αιτία

Η χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια είναι τα δύο κύρια λιπίδια που κυκλοφορούν στο αίμα. Ο κύριος ρόλος τους είναι η μεταφορά καυσίμου, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ενέργεια, και υλικό για επισκευές των κυτταρικών μεμβρανών των κυττάρων. Ούτε η χοληστερίνη, ούτε τα τριγλυκερίδια διαλύονται στο νερό οπότε μεταφέρονται στο αίμα από ειδικές πρωτεΐνες ,τις λιποπρωτεϊνες. 

Οι κυριότερες λιποπρωτεϊνες είναι :

Α) Χαμηλής Πυκνότητας Λιποπρωτεϊνη LDL (Low–DensityLipoprotein) :

HLDL περιέχει περίπου 25% πρωτεΐνη και 45% χοληστερίνη. Η χοληστερίνη που μεταφέρεται στη LDL είναι γνωστή ως LDLχοληστερίνη.

Η LDL χοληστερίνη συνήθως αποκαλείται κακή χοληστερίνη γιατί μεταφέρει τη χοληστερίνη σε διάφορα μέρη του σώματος όπου ή εναποτίθεται ή χρησιμοποιείται για την επισκευή κυτταρικών μεμβρανών. Όταν η κακή χοληστερίνη βρίσκεται σε αυξημένα επίπεδα δεν χρησιμοποιείται από τον οργανισμό συνεχίζει να κυκλοφορεί στο αίμα και προσκολλάται πάνω σε κάποιο αρτηριακό τοίχωμα, δημιουργώντας «πλάκες» που λέγονται αρτηριοσκληρυντικές πλάκες. Τα αρτηριακά τοιχώματα είναι λίγο πολύ σαν τους σωλήνες αποχέτευσης, πετάς μέσα ότι θέλεις αλλά κάποια στιγμή βουλώνουν.

Β) Υψηλής Πυκνότητας Λιποπρωτεϊνης HDL ( HighDensityLipoprotein) :

HHDL περιέχει περίπου 50% πρωτεΐνη και 20% χοληστερίνη. Η χοληστερίνη που μεταφέρεται με τη HDL είναι γνωστή ως HDLχοληστερίνη. Ο ρόλος της είναι να καθαρίζει τη παραπανίσια χοληστερίνη από το σώμα και γι’αυτό την αποκαλούμε καλή χοληστερίνη.

Γ) Πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνη VLDL ( VeryLowDensityLipoprotein) :

Η VLDL περιέχει κυρίως τριγλυκερίδια και μικρά ποσοστά από πρωτεΐνη και χοληστερίνη.

Για να λέμε, ότι ο κύκλος της χοληστερίνης είναι ΚΑΛΟΣ, θα πρέπει να έχουμε χαμηλή τιμή LDL και υψηλή τιμή HDL.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

Υψηλά επίπεδα χοληστερίνης διευκολύνουν την εμφάνιση καρδιακών παθήσεων. Η AmericanHeartAssociation ανακοίνωσε, ότι ένα εκατομμύριο αμερικανοί πεθαίνουν κάθε χρόνο από καρδιακές παθήσεις, αριθμός μεγαλύτερος από τα θύματα καρκίνου, όλων των μορφών μαζί, για το ίδιο έτος. Οι περισσότεροι από τους θανάτους είχαν ως αιτία την αρτηριοσκλήρυνση ή αλλιώς αθηρωμάτωση. Η σωστά ρυθμισμένη χοληστερίνη παίζει καθοριστικό ρόλο στη πρόληψη της καταστάσης αυτής. 

Η αρτηριοσκλήρυνση ή αθηρωμάτωση είναι μία παθολογική κατάσταση κατά την οποία παρατηρείται συνεχής εναπόθεση λιπιδίων στο εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών του ανθρωπίνου σώματος. Έτσι σχηματίζονται εσωτερικά στις αρτηρίες αθηρωματώσεις ή αρτηριοσκληρυντικές πλάκες των οποίων το «σπάσιμο» ή η αποκόλληση οδηγεί στη δημιουργία θρόμβου ή θρόμβων , ο οποίος μπορεί να «φράξει» την κυκλοφορία του αίματος στο σημείο αυτό (έμφραγμα) ή να πάει και να «φράξει» άλλη αρτηρία σε κάποιο άλλο σημείο του σώματος (εμβολή).

Παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες του σχηματισμού αρτηριοσκλήρυνσης από αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης:

ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ: Το κάπνισμα τσιγάρων και πούρων καταστρέφει τα τοιχώματα των αγγείων κάνοντάς τα ευπαθή στην εναπόθεση λιπών. Το κάπνισμα επίσης μειώνει τη καλή χοληστερίνη κατά 15% και ανεβάζει τη ολική χοληστερίνη και τα τριγλυκεριδια.

ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΙΕΣΗ: Η αυξημένη αρτηριακή πίεση καταστρέφει τα τοιχώματα των αγγείων, διευκολύνοντας τη ταχύτερη συγκέντρωση λιπαρών εναποθέσεων στα τοιχώματα τους.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ 2: Ο συγκεκριμένος τύπος του διαβήτη εμφανίζεται συνήθως μετά τα 40 λόγω υψηλής συγκέντρωσης σακχάρου στο αίμα. 

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΤΗΡΙΟΣΚΛΗΡΥΝΣΗΣ: Για την αρτηριοσκλήρυνση υπάρχει και γενετική προδιάθεση. Εάν σε κάποιο μέλος του στενού οικογενειακού σας κύκλου έχει εμφανιστεί αρτηριοσκλήρυνση πριν την ηλικία των 45, τα ανεβασμένα επίπεδα χοληστερίνης σας κατατάσσουν αυτομάτως στη ζώνη υψηλού κίνδυνου για αρτηριοσκλήρυνση. Η προδιάθεση δεν σημαίνει βέβαια ότι θα πάθεις αρτηριοσκλήρυνση καθώς με υγιεινή ζωή και διατροφή μπορείς να την αντιστρέψεις. 

Συντελεστές κινδύνου

ΑΚΙΝΗΣΙΑ: η έλλειψη ασκήσεως μειώνει τα επίπεδα καλής χοληστερίνης HDL στον οργανισμό.

ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ: το αυξημένο σωματικό βάρος αυξάνει τα τριγλυκεριδια. Επίσης χαμηλώνει τη καλή χοληστερίνη και αυξάνει τη VLDL.

ΚΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ: Η χοληστερίνη υπάρχει φυσιολογικά σε όλα τα φαγητά που έχουν ζωική προέλευση, όπως κρέας, αυγά και τυρί. Όταν κάνεις μια δίαιτα υψηλή σε λιπαρά και σε χοληστερίνη αυτό οδηγεί σε ανεβασμένα επίπεδα χοληστερίνης. 

ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Ο καλύτερος τρόπος για την έγκαιρη διάγνωση της υψηλής χοληστερίνης, και την αποφυγή προβλημάτων είναι ο τακτικός αιματολογικός έλεγχος των επιπέδων της και ο υγιεινός τρόπος ζωής.

Ο τυπικός έλεγχος της χοληστερίνης- ο γνωστός «κύκλος της χοληστερίνης- περιλαμβάνει: 

• Ολική χοληστερίνη
• HDL χοληστερίνη – καλή
• LDL χοληστερίνη – κακή
• Τριγλυκεριδια

Η μέτρηση μόνο της ολικής χοληστερίνης μπορεί να είναι παραπλανητική, καθώς ορισμένοι άνθρωποι έχουν χαμηλά επίπεδα καλής χοληστερίνης και υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων, που δεν φαίνονται από τον έλεγχο της ολικής χοληστερίνη, η οποία μπορεί να εμφανίζεται φυσιολογική.

Οπότε και εσύ και ο ιατρός σου δεν έχετε πλήρη εικόνα της καταστάσεως και υπάρχει μια ψεύτικη σιγουριά. Ακόμα και αν είναι φυσιολογική η ολική χοληστερίνη, αν είναι χαμηλή η καλή χοληστερίνη, μπορεί να βρίσκεται στη ζώνη αυξημένου κίνδυνου για καρδιοπάθειες, κάτι αρκετά συνηθισμένο.

Τα θεμιτά επίπεδα χοληστερίνης μεταβάλλονται ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, το οικογενειακό ιστορικό και την κατάσταση της υγείας του καθενός. Δεν υπάρχει μαγικός αριθμός που να χωρίζει τα επικίνδυνα επίπεδα από τα ασφαλή. Από εμπειρία και έρευνες έχουμε εντοπίσει τα επίπεδα, όπου ο κίνδυνος για στεφανιαίες παθήσεις είναι τόσο υψηλός ώστε να επιβάλλονται αλλαγές στον τρόπο ζωής. Ο ιατρός σας μπορεί να σας συμβουλεύσει που βρίσκονται τα επίπεδα κίνδυνου για τον καθένα από εσάς.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η αλλαγή στο τρόπο ζωής είναι το πρώτο βήμα για να καλυτερέψουν τα επίπεδα της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων στο αίμα. Δηλαδή αλλαγή στη διατροφή, τακτική γυμναστική και αποχή από το κάπνισμα. Αν όμως παρόλα αυτά η ολική χοληστερίνη και η κακή χοληστερίνη (LDL) παραμένουν υψηλά τότε ο ιατρός σας θα σας δώσει φαρμακευτική αγωγή. Εφόσον φτάσετε στο σημείο αυτό, είναι καλό να γνωρίζετε, ότι η αγωγή αυτή θα είναι μακροχρόνια. Κύριος παράγοντας στην επιλογή της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής θα είναι τα επίπεδα της κακής χοληστερίνης (LDL) στο αίμα. Εφόσον δεν ανήκετε σε ομάδα υψηλού κίνδυνου (δηλ, δεν καπνίζετε, βρίσκεστε στο φυσιολογικό σας βάρος, τρώτε σωστά, αθλείστε και δεν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό), τότε η αγωγή θα ξεκινήσει κατά κανόνα για τιμές μεγαλύτερες του 190 mg/dl. Αν ανήκετε σε ομάδα υψηλού κίνδυνου τότε η αγωγή θα ξεκινήσει κατά κανόνα για τιμές μεγαλύτερες των 160 mg/dl. Αν όμως έχετε ήδη συμπτώματα αρτηριοσκλήρυνσης και στεφανιαία ανεπάρκεια στα αγγεία της καρδιάς τότε θα σας δώσει αγωγή για να κρατήσει την κακή χοληστερίνη κάτω από τα 100 mg/dl και θα επιβάλλει δραστικές αλλαγές στο τρόπο ζωής. Τα παραπάνω όρια είναι γενικά και αποτελούν μέσους όρους. Για τον καθένα μας τα όρια είναι διαφορετικά και ο ιατρός μας θα καθορίσει το πότε και που θα χρειαστεί η φαρμακευτική αγωγή. 

ΠΡΟΛΗΨΗ

Βελτιώνοντας τις τιμές τις χοληστερίνης περιορίζεται ο κίνδυνος καρδιακών παθήσεων. Η αλλαγή τρόπου ζωής είναι το πρώτο βήμα στη κατεύθυνση αυτή. Η αλλαγή αυτή περιλαμβάνει έναν υγιεινό τρόπο διατροφής, άσκηση και αποχή από κάπνισμα.

Α) Υγιεινή διατροφή

• Έλεγχος των λιπιδίων: Κατά μέσο όρο το 30% των θερμίδων που περιέχουν οι τροφές προέρχεται από λίπος. Δεν είναι απαραίτητο να τρώμε φαγητά που έχουν ακριβώς 30% λιπαρά, αλλά μπορούμε να κάνουμε συνδυασμούς φαγητών, άπαχων σε λιπαρά, και να πετυχαίνουμε το θεμιτό αποτέλεσμα. Έτσι δεν είμαστε καταπιεσμένοι από μια αυταρχική διατροφή και μπορούμε να χαιρόμαστε πάντα τις γευστικές αμαρτίες. 
• Ρυθμίστε το βάρος σας: Η ενέργεια που πρέπει να παίρνει κανείς καθημερινά καθορίζεται έτσι ώστε η απώλεια βάρους να γίνεται αργά και σταθερά, για να μπορεί να διατηρηθεί και φυσικά για να μην αποκτήσει κανείς επιπλέον στρες από τη προσπάθεια. Για τον υπολογισμό της θερμιδικής ενέργειας λαμβάνουμε υπόψιν τη φυσική δραστηριότητα του ατόμου, την ηλικία, το φύλο και τα ήδη περιττά κιλά. Σε καμία περίπτωση δε στοχεύουμε σε δίαιτα ενεργειακής απόδοσης κάτω των 1,500 θερμίδων, εκτός αν συντρέχουν σοβαροί λόγοι υγείας. Καλά όλα αυτά αλλά η ουσία;
• Επιλέξτε μια αεροβική δραστηριότητα: περπάτημα, ελαφρύ τρέξιμο, ποδηλασία, κολύμπι.
• Αυξήστε τη διάρκεια και τη συχνότητα: Σιγά, σιγά, πρέπει η διάρκεια της άσκησής σας να φτάσει το επίπεδο των 30-45 λεπτώνημερήσιας συνεχόμενης άσκησης, τρεις φορές την εβδομάδα. Ξεκινήστε το πρώτο μήνα με δέκα λεπτά, τρεις φορές την εβδομάδα και όταν είστε έτοιμος προσθέστε αλλά πέντε, μέχρι το στόχο.
• Αφοσιωθείτε στο πρόγραμμα γυμναστικής: Βρείτε την ώρα της ημέρας που σας αρέσει να γυμνάζεστε. Αφιερώστε την ώρα αυτή αποκλειστικά στο σκοπό και μόνο. Η γυμναστική είναι διασκέδαση και χαρά. Καλέστε και τον φίλο σας ή τη φίλη σας και γυμνασθείτε μαζί, ενθαρρύνοντας ο ένας τον άλλον.

Β) Άσκηση: 

Τα περιττά κιλά ανεβάζουν τη χοληστερίνη. Με το αδυνάτισμα πέρα από τα περιττά κιλά, τα επίπεδα της χοληστερίνης θα πάρουν την κατιούσα και αυτά.

Γ) Το κάπνισμα:

Εδώ αρχίζουν τα «εύκολα». Κάπνισμα ΤΕΛΟΣ.- 

Ο καπνός, πέραν του ότι καταστρέφει τους πνεύμονες, καταστρέφει τα τοιχώματα των αρτηριών, διευκολύνει τις εναποθέσεις λιπών και τη δημιουργία πλακών και ανεβάζει τη χοληστερίνη, δρα ανταγωνιστικά στην προσπάθεια για άθληση και αδυνάτισμα. Δοκιμάστε να κόψετε το κάπνισμα και παρακολουθήστε τη καλή χοληστερίνη, πως επιστρέφει στις φυσιολογικές τιμές και το σώμα σας να αισθάνεται καλύτερα μέρα με τη μέρα.